De eerste recensie is binnen, en wel van Judith Fanto:
“JIJ BLIJFT is een ontwapenend tedere liefdesroman, tegelijk rauw en subtiel, ontroerend en voorzien van de heerlijke ironie – die beschaafde vorm van woede – die het werk van Van Emmerik kenmerkt. (…) Ademloos las ik deze roman in één ruk uit; literaire meester Gerard van Emmerik op zijn best!”
Sam en Luc zijn al bijna veertig jaar samen; een tijdsspanne die, behalve diep vertrouwen en vanzelfsprekende nabijheid, inmiddels ook de verflauwing van de voorspelbaarheid met zich meebrengt, en de afwezigheid van spanning. Niet omdat hij Luc wil verlaten, maar ‘om de sleur een hak te zetten’, scrollt de introverte Sam stiekem op Funda, flirtend met de gedachte aan een huis ‘om alleen in door te brengen’.\
Wanneer Sam, dan 60 jaar, plotseling te horen krijgt dat hij ongeneeslijk ziek is en hooguit nog een jaar te leven heeft, geeft hij zijn verlangen naar ‘meer autonomie’ op een drastische manier vorm: hij besluit dit nieuws voor Luc te verzwijgen. Terwijl zijn wereld is gekanteld, een wereld waarin de kleuren ineens feller lijken en de vormen harder, dient Luc in elk geval voorlopig te worden beschermd tegen dit vreselijke nieuws en in het ongewisse te blijven.
In het volle zicht van zijn man, maar onder valse voorwendselen, ondergaat Sam ziekenhuiscontroles, regelt vermogensrechtelijke zaken en onderneemt een nostalgische tocht langs vroegere woonplaatsen – geen sinicure voor wie al zolang met een ander is verweven. De misleiding moet dan ook feilloos worden uitgevoerd: ‘Eén verkeerde blik, te snel of te langzaam praten, een hapering’ en Luc zal doorhebben dat er iets niet klopt.
Van kinds af aan al is Sam een zwijger – niet alleen een persoonlijke eigenschap, maar binnen de relatie een vorm van gedeeld comfort. Zowel Sam als Luc voelen zich veilig bij het sparen van elkaar, het niet-benoemen van onderlinge wrijving, het zwijgen over wat in hen leeft. ‘Misschien evengoed een vorm van praten, dat zwijgen van me’, zegt Sam, waarmee hij de tragiek blootlegt van hun liefde, waarbinnen behoedzaamheid en streven naar harmonie onbedoeld afstand scheppen.
Wie weet dat hij gaat sterven kijkt terug, en door de ogen van Sam vernemen we over zijn leven. Op soepele wijze en in een prachtige stijl neemt Van Emmerik zijn lezers mee naar Sams eerste gevecht om autonomie: de bevrijding uit de overbeschermende armen van zijn liefdevolle moeder; naar zijn aanvankelijke levensangst – inmiddels omgeslagen naar doodsangst; en naar de ontdekking van seksueel plezier, in schril contrast met de vernederingen die zijn lichaam ondergaat tijdens het prostaatkanker onderzoek.
Ook keren we terug naar de eerste decennia van zijn relatie met Luc, een tijd waarin die zich nog op hem stortte, onhandig, gulzig en niet van ophouden wist. En naar die ene kerst, enkele jaren geleden, waarin hij Luc in een opwelling kortstondig verliet; een voor hen beiden traumatische gebeurtenis, die door buurman Rob tot hun verbazing evenwel wordt geduid als het toonbeeld van een veilige hechting: ‘Iedereen wil zo nu en dan weleens weg, dat hoort er gewoon bij. Zelf ben ik wel tien keer vertrokken. En altijd teruggekomen, we hadden een heel harmonieus huwelijk.’
Wanneer de onafwendbare dood van Sam een onverwachte wending krijgt, worden Sam en Luc gedwongen zich opnieuw tot zichzelf én elkaar te verhouden.
Van Emmeriks stijl is beeldschoon. De oplichtende vlekjes op de scan van Sams zieke lichaam keren meermaals in andere gedaanten terug, bijvoorbeeld als een sterrenhemel op een heldere avond of op de voorruit van de Volvo, vol vlekken en spatten. Loepzuiver ook is de manier waarop de schrijver vertelt hoe de langdurige, toegewijde relatie tussen Sam en Luc blijkt te zijn gebaseerd op een administratieve verschrijving, een vergissing – een leidmotief dat later in de roman, in een andere context, subliem terugkeert.
Precies zo’n thematische echo heeft de dood van Sams vader, die hiervoor eerst een generale repetitie beleeft alvorens daadwerkelijk te sterven.
‘Jij Blijft’ is een ontwapenend tedere liefdesroman, tegelijk rauw en subtiel, ontroerend en voorzien van de heerlijke ironie – die beschaafde vorm van woede – die het werk van Van Emmerik kenmerkt.
Voor wie houdt van een roman over liefde en dood, over de spanning tussen vrijheid en verbondenheid en over de vraag of relationele trouw meer betekent dan simpelweg blijven, is dit een dikke aanrader.
Ademloos las ik deze roman in een ruk uit; literaire meester Gerard van Emmerik op zijn best.
Jij Blijft – Gerard van Emmerik
Uitgeverij de Kring, Amsterdam okt. 2025
ISBN 9789462973480
192 pag.
Prijs 22,50